آب و هوای آسیا

چنانچه می دانیم آب وهوا وضعیت غالب جو در نقطه معینی از زمین را شامل می شود. یعنی حالت ها و شرایطی که در آن منطقه حکم فرماست. از طرفی عناصر اصلی آب و هوا که تمام شرایط را در دست دارند و در بررسی آب و هوای یک منطقه مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از :

1- درجه حرارت

2- رطوبت و ریزش های جوی ( باران، برف.... )

3- فشار هوا و بادها

عناصر فوق به نام عناصر آب و هوایی معروف هستند و در ارتباط با هم عمل می کنند، اما در بین این عناصر، درجه حرارت  اساسی ترین عنصر آب و هوایی به شمار می رود.به طوری که بارش و فشار، هر یک تحت تاثیر درجه حرارت می باشند.

بر اساس دما آسیا را می توان به سه بخش متفاوت تقسیم کرد.

1- سرزمین های مجاور قطب شمال و سیبری با روزهایی سرد و یخبندان در تمام سال.

2- سرزمین های جنوبی که در مجاورت دریاها واقع شده اند، از دریای سرخ در غرب تا جزیره ی تایوان در شرق.

3- بخش های داخلی آسیا که دارای سرمای سخت و خشن در زمستان ها و گرمای زیاد در تابستان ها هستند.

بر اساس بارش نیز آسیا را می توان در این سه بخش بررسی نمود.

1- سرزمین های مجاور قطب شمال و سیبری با توجه به نحوه ی تابش خورشید و گرمای ناچیز، رطوبت و بارش را نداشته و خشک است.

2- سرزمین های جنوبی که در مجاورت دریاها واقع شده اند، چنانچه عوامل دیگر دخالت نداشته باشند، از رطوبت و بارش کافی برخوردارند.

3- بخش های داخلی آسیا که از دریاها و منابع رطوبتی دور هستند و بنابر این از رطوبت و بارش نیز بی بهره و خشک هستند.

بر این اساس آسیا را به دو قسمت آسیای مرطوب و آسیای خشک تقسیم می کنند.

چنان که در تقسیمات بالا دیده می شود، موارد یک و سه از بارندگی بی بهره اند و تنها سرزمین هایی که در مورد دوم نام برده شده اند از بارندگی کافی برخوردار هستند. بنابراین:

1- آسیای مرطوب

شرق، جنوب و جنوب شرق آسیا که از بادهای مرطوب موسمی بهره مند هستند، مرطوب ترین بخش آسیا را تشکیل می دهند.

2- آسیای خشک

تمام آسیای مرکزی، غرب و جنوب غرب آسیا که از دریا دور یا مانع کوهستانی دارند و از ورود بادهای باران آور جلوگیری می کنند، از نواحی خشک آسیا محسوب می شوند. همچنین سرزمین های مجاور قطب شمال و سیبری.

آب و هوای آسیا

به دلیل وسعت زیادی که این قاره دارا می باشد، اقلیم های گوناگونی نیز در آن وجود دارد. تنوع اقلیمی در آسیا از سرمای سخت و خشن قطب شمال، محیط بیابانی گرم و خشک مرکز و جنوب غرب، تا شرایط گرم و مرطوب حاره ای جنوب را شامل می شود.

آسیا حدود 5000 مایل از دایره ی قطبی در شمال تا خط استوا در جنوب کشیده می شود. از شرق تا غرب نیز تقریباً در نیمی از گرداگرد کره ی زمین امتداد می یابد. این سرزمین پهناور انواع بسیار گوناگونی از اقلیم های گوناگون را دربرمی گیرد. آسیا، سردترین، گرم ترین، مرطوب ترین و خشک ترین مکان ها را در روی زمین از آن خود کرده است.

سرزمین های وسیع داخلی آسیا از اقیانوس ها به دور هستند. وجود کوهستان ها و طرز قرار گرفتن آن ها که مانع عبور توده های هوایی می گردند که از سمت اقیانوس ها می وزند، تفاوت اقلیم بین سواحل و نواحی داخلی را در این قاره تشدید می کند. به همین دلیل اقلیم آسیای مرکزی یکی از اقلیم های سخت و افراطی به شمار می رود، چرا که زمستان های آن با توجه به بادهای سردی که از مناطق قطبی می وزد، سرد و طولانی است، از طرفی تابستان های آن نیز در همه جا جز ارتفاعات بسیارگرم و کوتاه می باشد. به جز کوهستان ها، در این منطقه از آسیا بسیار ناچیز است. در نتیجه بیشتر این منطقه بیابانی محسوب می شود.

آسیای شمالی، از نظر اقلیمی با آسیای مرکزی شباهت بسیار زیادی دارد. تنها میزان بارندگی است که از مقدار بیشتری برخوردار می باشد. زمستان های  شمال آسیا فوق العاده سرد است، به طوری که سردترین مکان سکونتی جهان در این منطقه، ورخویانسک در سیبری واقع است. برخی اوقات درجه حرارت تا 90 درجه ی فارنهایت زیر صفر کاهش می یابد.

آسیای جنوبی، اقلیم کاملاً متفاوتی را داراست. به جز نواحی کوهستانی بقیه ی این منطقه در سراسر سال گرم است، چنان که در نواحی پست درجه حرارت تا 125 درجه ی فارنهایت می رسد. در این منطقه تابستان و زمستان مطابق آن چه که ما می شناسیم وجود ندارد. در عوض دارای یک فصل بارانی و یک فصل خشک می باشد.

فصل بارانی معمولاً از ژوئن تا اکتبر ادامه دارد. طی این مدت بارش زیادی هر روز اتفاق می افتد. بارندگی های زیادی در این بخش از آسیا نسبت به سایر مناطق جهان صورت می پذیرد. برخی نقاط هند بیش از 450 اینچ بارش را در فصل بارانی دریافت می کنند. فصل های بارانی و خشک توسط بادهایی ایجاد می شوند که به موسمی ها شهرت دارند و از آسیای مرکزی به سمت حاشیه ی جنوبی و شرقی این قاره می وزند. موسمی های زمستانی بادهای خشکی هستند که از روی خشکی های آسیا می وزند. این بادها به دلیل این که از مناطق سرد ( خشکی ها در زمستان سرد می باشند.) سرچشمه می گیرند، سرد و خشک می باشند. موسمی های تابستانی به درون قاره و از اقیانوس ها می وزند، به همین دلیل نیز رطوبت را تا جایی که پیش می روند به درون قاره حمل می نمایند.

فصل بارانی برای میلیون ها نفری که در جنوب و شرق آسیا زندگی می کنند اهمیت بسیاری دارد. فعالیت های کشاورزی در این نواحی بستگی بسیار فراوانی به ریزش باران های موسمی دارد. بدون بارندگی رشد گیاهان متوقف خواهد شدو فعالیت کشاورزی صورت نخواهد گرفت. در این صورت خشکسالی موجب قحطی و گرسنگی هزاران نفر خواهد گردید. گاهی اوقات باران های موسمی به موقع نمی بارد یا با تاخیر روبروست، در این صورت محصولات در زمانی که باید به عمل آیند کاشته نمی شوند. ریزش باران های موسمی گاهی موجب به راه افتادن سیل در این نواحی می شود.

آسیای جنوب غربی نسب به دیگر مناطق بسیار خشک است. تابستان های این قسمت از آسیا طولانی و بسیار گرم است. زمستان ها نسبتاً معتدل تر است. مگر در نواحی داخلی و دور که هوا سردتر خواهد بود. نقاط خاصی از جنوب غرب آسیا زمستان فصل بارندگی است. زمستان فصل رشد گیاهان نیز می باشد، به خاطر این که محصولات در تابستان های گرم و خشک این سرزمین ها قادر به رشد و نمو نمی باشند.

آب و هوای آذربایجان

آب وهوای آذربایجان از جنب حاره ای و خشک در مرکز و شرق آذربایجان تا جنب حاره ای و مرطوب در جنوب شرقی آْن، همچنین در سواحل دریای خزر که از آب و هوایی معتدل برخوردار بوده و در نواحی بلند کوهستانی سرد است، متفاوت می باشد. شهر باکو در کنار دریای خزر از هوای معتدلی بهره مند است، به طوری که متوسط دما در ژانویه 4 درجه سانتی گراد و در ماه ژولای 25 درجه سانتی گراد ثبت شده است. به دلیل این که بیشتر سرزمین آذربایجان بارندگی کمی را دریافت می کند، زمین های کشاورزی نیازمند آبیاری است. متوسط بارندگی سالانه در این سرزمین 152 تا 254 میلیمتر می باشد. بیشترین بارش سالانه را بلندیهای قفقاز و لنگورن در جنوب شرقی دارند که متجاوز از 1000 میلیمتر است.